Dawno minęły czasy, kiedy musielibyśmy polować, żeby wykarmić siebie i swoją rodzinę. Nie oznacza to jednak, że nie polujemy – zajęcie, to ma obecnie ma tyluż zwolenników, ilu przeciwników. Bo czy to uczciwa walka – uzbrojony w broń palną myśliwy naprzeciwko zaszczutej zwierzyny mającej do obrony tylko własne kły i pazury? A gdyby wyrównać szanse, stawiając tego samego myśliwego naprzeciwko największych drapieżników, jakie kiedykolwiek kroczyły po Ziemi? Kto by wygrał? Być może taka myśl przyświecała Miroslavowi Żambochowi podczas pisania swojego najnowszego dzieła – oto „Łowcy”.

Bohaterem „Łowców” jest Mark Twilli, astrofizyk, miłośnik szybkich samochodów i kompletny odludek. Jego głównym zajęciem i projektem życia jest projekt „Skok Kazualny”, polegający na poszukiwaniu wolnych wektorów umożliwiających sondom badawczym skoki czasoprzestrzenne w różne miejsca kosmosu i pobieranie danych do obróbki. Życie Marka staje na głowie, kiedy nakładają się w nim dwa przypadki. Pierwszy z nich to spotkanie ze starym znajomym ze szkolnej ławy, Janem Petrem, obecnie milionerem, inwestorem i dekadenckim leniem obracającym się w towarzystwie podobnych do siebie, spędzającym z nimi czas na imprezach, a także polowaniach na grubego zwierza. Drugi – to przypadkowe odkrycie wektora prowadzącego w odległą przeszłość... Z możliwością uzyskania biletu powrotnego. Jak odległą? Prehistoryczną – taką, w której po ziemi spacerowały jeszcze olbrzymie gady, póki przypadkowa kolizja z pewnym kamykiem nie zdmuchnęła ich z powierzchni globu. Twilli popełnia straszliwy błąd, opijając swój sukces, po czym dzwoniąc do Jana. Wszystko to owocuje przygotowaniem jedynej w swoim rodzaju wyprawy łowieckiej, w której blisko dwunastka zblazowanych bogaczy spędzających czas na strzelaniu z ciężkiej broni do dzikiej zwierzyny będzie miała okazję zastrzelić coś, czego wcześniej nie zastrzelił jeszcze nikt inny. Twilli zostaje wciągnięty w całą tę imprezę jako konsultant oraz kierowca. Jednak ani on, ani Jan Petr, ani nikt inny nie spodziewa się tego, co tam zastaną. Powrót jest możliwy dokładnie za sześćdziesiąt dni – czy komuś uda się przeżyć, kiedy zwierzyna nieoczekiwanie zamieni się miejscem z myśliwymi?

„Łowcy” pretendują do miana przygodowej powieści science fiction – chociaż to ostatnie jest tu nieco na doczepkę, dzięki czemu autor mógł wrzucić swoich bohaterów w nietypowe realia, gdzie będą przeżywać dzieje najbardziej nietypowej wyprawy łowieckiej. Chociaż napotykamy tu trochę technobełkotu, trzeba przyznać, że autor dość fachowo przygotował się z paleontologii, dzięki czemu ukazanie prehistorycznych superjaszczurów w kontakcie z ostrą amunicją wypada aż nad wyraz przekonująco.

Główny bohater jest dla Żambocha krokiem w mało zbadanym kierunku – nie jest ociekającym testosteronem macho, który wali wódę na szklanki, gnie w dłoniach żelazne sztaby, a poza tym jest kompletnie martwy w środeczku. Przeciwnie – Twilli to zakompleksione popychadło, kompletnie nie na miejscu wśród napakowanych twardzieli stanowiących lwią część wyprawy. Paradoksalnie, ponieważ Żamboch nie najlepiej radzi sobie z pisaniem takich postaci, również Mark jest jednym z nielicznych jego bohaterów, którzy w czasie trwania akcji przeżywają jakąś zauważalną przemianę: przyzwyczajony do bladego światła monitora Twilli będzie musiał wyjść trochę na słońce, nauczyć się strzelać i kapkę zmężnieć, żeby pokonać głównego złego i… znaleźć sobie dziewczynę.

Nie byłaby to powieść Żambocha, gdyby w którymś momencie nie następował zwrot o sto osiemdziesiąt stopni. I rzeczywiście tak jest – zdradza to nawet tekst z okładki. Jak to u Żambocha bywa, niekoniecznie łatwo ten nagły zwrot przyswoić. Znając jego wcześniejsze powieści byłem już przygotowany na to, że w którymś momencie nastąpi coś dziwnego. I, prawdę mówiąc, trudno mi powiedzieć, czy byłem bardziej rozczarowany tym, że zwrot nie był aż tak wymyślny, czy zniechęcony faktem, że w ogóle się pojawił.

„Łowcy” nie są typową powieścią Żambocha, ale nie tylko dlatego, że protagonista nie jest spoconym pakerem. Brakuje tutaj co najmniej dwóch elementów, które u tego twórcy spotykało się bardzo często – pierwszym jest, znana choćby z „Mrocznego Zbawiciela”, mało subtelna erotyka, drugim natomiast widowiskowe, świetnie opisane sekwencje walki, tutaj wyparte po prostu przez onomatopeje mające oznaczać wystrzały ze sztucerów, śrutówek i broni maszynowej. O ile brak tego pierwszego w niczym mi nie przeszkadzał i nawet ucieszył, o tyle drugie potrafiło zmęczyć.

Ktoś kiedyś stwierdził, że Żamboch dużo lepiej odnalazłby się jako scenarzysta niż pisarz. „Łowcy” wydają się tę tezę potwierdzać – byłby z tego niezły film akcji. Jako powieść jego najnowszy produkt niczym nie zaskakuje ani nie oszałamia – stanowi jednak przyjemną, nawet jeśli mało wymagającą, rozrywkę na jeden wieczór.

Jednym z najbardziej interesujących i przyciągających uwagę dużej liczby czytelników motywem w fantastyce są smoki. Te mityczne stworzenia, czasem złe, czasem dobre i pomocne, a ponad wszystko magiczne i uosabiające wiele z cech ludzkiego charakteru, wciąż pojawiają się na kartach historii z klasycznego nurtu fantasy, ale nie tylko. Czytelnicy spragnieni tekstów literackich poświęconych smokom dostali jednak ostatnio coś dla siebie: dwadzieścia opowiadań zebranych pod szyldem „Dragoneza” i wydanych przed Fantazmaty.

Zbiór otwiera tekst Agnieszki Fulińskiej „Ta, która słyszała smoki”, a kończy „Donnerwetter” Krzysztofa Adamkiego. Niemal każde z opowiadań przedstawia smoki w zupełnie innym wydaniu. Będziemy mieć więc smoka w postaci całkowicie udomowionego – acz mocno kłopotliwego – zwierzątka, groźnego potwora, klasycznego łasego na złoto jaszczura, półmitycznej bestii wykorzystywanej w futurystycznych eksperymentach… Nie sposób w antologii znaleźć dwa podobne do siebie teksty, nawet pomimo tego, że łączy je czasem nie tylko motyw smoka, ale i sposób jego zastosowania.

Do moich ulubionych opowiadań „Dragonezy” niemal od razu zaliczyłem „Wspiąć się na górę Niitaka”, „Siej kwiaty, zbieraj ogień” Krzysztofa Matkowskiego i „Starego bajarza” Krzysztofa Banacha. Pierwszy z nich przedstawia scenę ataku na Pearl Harbor. Jednak budzący się tego felernego dnia kadet Woodworth, mocno skacowany i jeszcze nie do końca zorientowany w tym, co się dzieje wokół, będzie musiał zmierzyć się z czymś, co daleko przekroczy jego zdolności pojmowania. Bardzo podoba mi się wykorzystanie motywu pętli czasowej, w której bohater próbuje się odnaleźć i uratować może nie tylko własne życie, natomiast całość, okraszona wstawkami w języku japońskim, jest na tyle niebanalna i pełna napięcia, że trudno się od niej oderwać.

Z kolei tekst Matkowskiego opisuje wydarzenia rozpoczęte w dniu, w którym ośmioletni Wojtek przyjeżdża na wakacje do rodziny wujka. Miejscowy sekret, który wreszcie mu wyjawiają, odmieni całe jego życie, jednak niekoniecznie na dobre. Polana usłana ognistymi kwiatami, przejmującymi dziwną siłą wątłego dotąd ośmiolatka, będzie odtąd nieodparcie przyciągać i jego, i innych związanych tajemnicą, jednocześnie jednak każde z dzieci i dorosłych za swoją przemianę będzie musiało zapłacić wysoką cenę. W tym przypadku bardzo podoba mi się rozwój fabuły, która nie kończy się na polanie, lecz drąży sekret dalej aż do jego ostatecznego wyjaśnienia. Jednocześnie bohaterowie traktowani są tu wyjątkowo surowo, by uwidocznić, że siła uzależnia, a każda nieprzemyślana decyzja może zemścić się w przyszłości.

Ostatnie z wymienionych opowiadań zwróciło moją uwagę głównie dość nieoczywistym wykorzystaniem motywu przewodniego i umieszczeniem go w pustelniczym otoczeniu. Stary Mędrzec, przyjmując odwiedzającego go i poszukującego porady mnicha, niekoniecznie jest chętny do rozmów, a zwłaszcza do odpowiadania na trudne pytania. Krainę, w której obaj żyją, niszczy susza, a pomoc może przynieść jej jedynie Duchowy Smok, władca deszczu i wiatru. Co w tym niezwykłego? To, że tytułowego bajarza poznajemy początkowo jako niezbyt rozgarniętego staruszka, mającego dziurawą pamięć i skłonnego raczej zmyślić coś na poczekaniu, byleby tylko mnisi ofiarowali mu kosz z jedzeniem. Stopniowo ten obraz jednak ulega przemianie, a czytelnik może zaobserwować specyficzną formę komunikacji miedzy gospodarzem a gościem, który wydaje się doskonale wiedzieć, co robi, odpowiednimi pytaniami i podpowiedziami budząc kolejne fragmenty uśpionej pamięci… Właśnie, kogo?

O ile w poprzednich tekstach trudno było o pozytywny wydźwięk, o tyle trzy z opowiadań przedstawiających smoki w postaci domowych pieszczochów doskonale równoważą wszelkie cienie. W „Milusiu” Artura Olchowego poznamy parę, w której ona chce małego smoczka, a on niekoniecznie… Ostatecznie, w przeciwieństwie anegdotycznego zakończenia podobnych historii, nie kupują dwóch smoczków, za to jeden wystarczy w zupełności do tego, by przedstawić czytelnikowi typowy mechanizm „dziecko chce pieska, dziecko znudziło się pieskiem, rodzic, chcąc nie chcąc, przejmuje opiekę nad nim”. I tak bohater nieoczekiwanie zostaje smoczym tatusiem. Nieco mniej lekki w wydźwięku jest „Na psa urok!” Michała Rybińskiego, gdzie, poza nie do końca przekonanym do przygarniania „smoka bojowego” policjantem, dostajemy jeszcze fragmenty pisane z perspektywy samej bestii. Całość to trochę kryminał, ale przede wszystkim opowieść o budowaniu relacji pomiędzy człowiekiem, smokiem i psem, nabywanie zaufania, zrozumienia, przełamywanie uprzedzeń. Jest to opowiadanie właściwie smutne – ale też wyjątkowo piękne w tym smutku. Na koniec mamy jeszcze „Miniaturkę” Magdy Burmirskiej, czyli przygody pani weterynarz od smoków, na której dyżur przychodzi młody i przystojny chłopak ze swoim smoczątkiem… Co tu dużo mówić, pierwsze wrażenie nie zawsze jest słuszne, co ładne to niekoniecznie mądre, a mały smoczek kiedyś przecież urośnie, a przedtem narobi sporo zamieszania.

Trudno w tym zbiorze o opowiadanie, które byłoby kiepskie bądź nawet średnie – o każdym można by powiedzieć, że ma w sobie „coś” – jakiś element zwracający uwagę i czyniący je interesującym. Może nie do końca przypadł mi go gustu „Egzegeza Szalonego Gnostyka”, głównie przez styl pisania autora, Sylwestra Gdeli, który wydał mi się dość nieprzystępny i udziwniony – jednak nawet mimo tego drobnego mankamentu je warto było przeczytać. Podobnie było z „Katechonem” Marcina Tomasiewicza, który, choć umieszczony w realiach i konwencji, które zazwyczaj są mi bliskie, to nawiązywał do smoczego motywu przewodniego na tyle odlegle, by nie pozostawić po sobie tak dobrego wrażenia, jak to było z innymi.

Podsumowując, „Dragoneza” jest naprawdę świetnym zbiorem opowiadań. Różnorodne, dobre lub bardzo dobre teksty, ubrane w przepiękną okładkę i dopracowanie pod względem technicznym, okraszone urokliwymi ilustracjami bardzo łatwo do siebie przekonują. Dla wielbicieli smoczych historii to nie lada gratka, ale i pozostali miłośnicy różnorodnej fantastyki raczej się nie zawiodą – zwłaszcza że całość jest dostępna zupełnie za darmo pod tym linkiem.

Jest to pierwsza pozycja autorstwa Jacka Komudy, którą miałam szansę przeczytać, więc nie wiem, czy jej treść uzupełnia się z opowiadaniami wydanymi przez niego wcześniej. Zanim jednak zasiadłam do lektury, postanowiłam poczytać o autorze. Zaskoczyło mnie, że historyk, autor książek i powieści o Rzeczypospolitej szlacheckiej postanowił zostać autorem powieści fantastycznej. To była pierwsza niespodzianka odnośnie do tej pozycji, ale nie ostatnia.

Królestwo Landii – miejsce, w którym rozgrywa się akcja – to świat pełen dzielnych wojowników. Wszyscy oni stają do walki, gdy pojawia się zagrożenie ze strony dzikiego plemienia Hungarów. Wówczas krainę spowija mrok i cień. Wróg jest jednak zaskakująco silny, dochodzi do ostatecznej bitwy, której finał okazał się katastrofalny. Bitewny szał, krew, adrenalina i szalejąca wokoło śmierć. Dzikie plemię zwycięża, a jego członkowie stają się władcami Landii. Idealną wizje zwycięstwa przysłania jedynie fakt, że podczas wojny z rąk dzielnego Lędzica zginął wódz hordy. Syn zabójcy będący dzieckiem, Jaksa, jest teraz ścigany za zbrodnie swojego ojca.

To tyle słowem wstępu. Dalej poznajemy przygody Jaksy, który jest już młodzieńcem. Jednak przeznaczenie oraz żądni zemsty Hungarzy wciąż są blisko.

Wszystkie wydarzenia spowite są wizją śmierci, zagłady i wszechobecnego zagrożenia. Barbarzyństwo i groza są widoczne gołym okiem, zarówno w samej krainie, jak i w czynach bohaterów. Ciężki los trzyma się głównego bohatera, a spotykające go rzeczy są okrutne i ponure. Jest to ten rodzaj historii, w której próżno szukać widma lepszego jutra. Pisana była raczej ku przestrodze niż pokrzepieniu serc. Nie jest to książka dla każdego, bo niektóre opisy są wyjątkowo dobitne. Autor nie owija w bawełnę i otwarcie pisze o okrucieństwie i grozie.

Sam przebieg wydarzeń z początku wydaje się chaotyczny, jednak im dalej idziemy, tym wszystko staje się bardziej przejrzyste. Śmiem twierdzić, że początkowy chaos był niezbędny, by możliwe stało się wczucie się w klimat powieści. Bo właśnie w tych początkowych zgliszczach musimy dostrzec zarys następnych wydarzeń. Cały przebieg akcji przypomina trochę domino. Autor pokazuje nam, jak pojedyncze wydarzenia wpływają na inne i jak wielkie mogą być konsekwencje najbardziej błahej z decyzji. Jedna kostka domina wywołująca lawinę.

Bohaterowie też nie są czymś, co zachwyca od samego początku. Z pozoru płaski charakter Jaksy dopiero z czasem nabiera wyrazu. Z jednowymiarowej postaci przekształca się w bohatera, którego poczynania będziemy śledzić z zapartym tchem. Postacie to ludzie miotani żądzą zemsty, owładnięci przeznaczeniem i chęcią zachowania życia. Nie znajdziemy tu górnolotnych ideałów.

Jednak tym, co urzeka szczególnie i stanowi mocny punkt powieści, jest styl pisarski autora. Jacek Komuda doskonale wie, o czym pisze, i ma plan na to, co napisać za chwilę. Opisy nie nudzą, a wręcz pobudzają wyobraźnię, trzymają w napięciu i pozwalają wczuć się w klimat historii. Świetnie oddane emocje bohaterów podczas dialogów sprawiają, że przestajemy traktować ich jak nieistotny zapychacz.

Tym, co mi przeszkadzało, był ciężar historii. Jestem fanką powieści fantasy, zwłaszcza tych z jakąś wojną czy też bitwą w tle, ale ta pozycja była dla mnie wręcz przytłaczająca. Brak jakiejkolwiek wiary w odwrócenie losu czy czegokolwiek innego, co mogłoby świadczyć o tym, że za chwilę będzie lepiej, sprawiło, że powieść wydała mi się niebywale depresyjna. Nie jest to zdecydowanie coś, co czyta się dla relaksu czy poprawy nastroju.

Niemniej jest to pozycja warta uwagi. Doświadczenie pisarskie autora w połączeniu z interesującą fabułą zaowocowało wciągającą książką, chociaż nieprzeznaczoną dla każdego. Polecam ją wszystkim tym, którzy z gatunkiem dark fantasy nie mają problemów, oraz tym wszystkim, którzy lubią mroczne klimaty.